مقالات تقی زاده (دوره ۱۸ جلدی)

مقالات تقی زاده نوشته سید حسن تقی زاده (متولد ۱۲۵۷ شمسی در تبریز)، یکی از رهبران و افراد موثر انقلاب و استقرار مشروطیت و از رجالی سیاسی کشور (مدتی رییس مجلس سنای ایران ) می باشد. او همزمان از پژوهشگران برجسته موضوعات تاریخی به روش علمی و انتقادی و شخصیت های فرهنگی ایران معاصر بود. در مدت شش سالی که رییس مجلس سنا بود، بخشی از آن دوران مصادف با سال های بحرانی نهضت ملی شدن صنعت نفت شد. با آنکه مناسبات شخصی او و دکتر مصدق پس از مجلس پنجم تیره شده بود، در برابر دولت ملی گرا و سیاست های ضد انگلیسی دکتر مصدق روشی محتاطانه، دور اندیشانه و گاه نیز تا حدودی تعدیل‌کننده تصمیمات مجلس شورای ملی، در پیش گرفت.

سید حسن تقی‌زاده و شماری از سناتورها، در برابر فشارهای سیاسی مخالفان دکتر مصدق، از وی حمایت کردند. وی در سال ۱۳۴۸ در تهران درگذشت. با توجه به زندگی پر فراز و نشیب تقی زاده، ضروری به نظر می رسید تا آثار و نوشته هایش در هر یک از زمینه ها، مخصوصا قلمرو ایران شناسی با عنوان مقالات تقی زاده به همت ایرج افشار گردآوری و در یک مجموعه چاپ و منتشر شود. در این دوره ۱۸ جلدی علاوه بر ترتیب و تنظیم مقالات، انضمام مقالات جدید نیز صورت گرفته است. دو جلد که به زبان انگلیسی نگارش شده بود در این مجموعه به زبان فارسی ترجمه شده است.

درباره کتاب زندگی طوفانی و گردآوری مقالات :

در جلد هفتم مقالات تقی زاده با نام زندگی طوفانی، وی اطلاعات خوبی را به اختصار درباره آن مرحله تابناک ایران نوشته و خاطرات خود از آن دوران را بازگو کرده است. این کتاب بعضی زوایای تاریخ ایران از روزهای آغازین مشروطه تا زمان پهلوی دوم را روشن می کند. تقی زاده در خصوص موضوع این کتاب می‌نویسد : « آنچه را که می‌نویسم بر دو قسم باید تقسیم کنم : یکی همان داستان اوایل زندگی و خانواده و سرگذشت شخصی در بدایت عصر تا موقع ورود در ساحت زندگی اجتماعی، و دیگری شرح حال دوران فعالیت خارج از شخصی، یعنی وقایع مملکتی و ملّی و سیاسی و اجتماعی یا ادبی که در آنها خود سهمی داشته و شرکت کرده و شاهد و ناظر بوده‌ام».

تردید نباید داشت که اطلاعات تقی زاده درباره وقایع مشروطیت و البته جریانهای پیش از آن-از جمله آنچه به پیشگامان آزاد فکری و مقدمات اصلا جویی مربوط می شود- گسترده بود و شاید مورد انتظار بود که خود کتابی مستقل و گویا می نوشت. ولی آن کار را نکرد. اگرچه مواد آن را از همان روزگاران حدوث وقایع جمع کرده بود. بعدها شب نامه و اعلامیه ها را به کتابخانه شورای ملی اعطا کرد. جز آنها مقداری کثیر از نامه ها و اسناد آن دوره به لطف عطیه خانم، همسر آن مرحوم به دست گردآوردنده رسیده که در کتابهای اوراق تازه مشروطیت(۱۳۵۸)، نامه های ادوارد براون به تقی زاده(۱۳۵۴)، نامه های تهران(۱۳۷۹) و نامه های مشروطیت و مهاجرت(۱۳۸۶) هم به چاپ رسیده است.

• جلد اول : مشروطیت – ۳۴۰ صفحه
• جلد دوم : مانی شناسی – ۴۱۲ صفحه
• جلد سوم : گاه شماری در ایران قدیم (از روی نسخه ۱۳۱۶) – ۴۰۰ صفحه
• جلد چهارم : نوشته های سیاسی و سرگذشتی: ترجمه مرتضی ثاقب فر-۳۳۲ صفحه
• جلد پنجم : پژوهشی در قلمرو ایران شناسی : ترجمه مرتضی ثاقب فر – ۲۲۰ صفحه
• جلد ششم : فردوسی و شاهنامه او – ۲۹۰ صفحه
• جلد هفتم : کتاب زندگی طوفانی – ۳۷۰ صفحه
• جلد هشتم : نطق های مجلس شورا (دوره های ۱ و ۲ و ۵ و ۶) – ۵۳۰ صفحه
• جلد نهم : نطق های مجلس شورا (دوره های ۷ و ۸ و ۱۵) – ۵۷۰ صفحه

• جلد دهم : تقی‌زاده در مجلس (دوره ۱۵ شورای ملی و ۱ و ۲ سنا)- ۵۸۰ صفحه
• جلد یازدهم : مدارک گاه شماری – ۷۴۴ صفحه
• جلد دوازدهم : نوشته های تاریخی و نوروز – ۲۱۸ صفحه
• جلد سیزدهم : کتابها، مقدمه ها، نقدها، دانشمندان، ایرانشناسان – ۵۱۲ صفحه
• جلد چهاردهم : زبان فارسی و ادبیات آن – ۵۶۲ صفحه
• جلد پانزدهم : تاریخ عربستان و قوم عرب – ۴۲۶ صفحه
• جلد شانزدهم : سرمقاله های کاوه (۱۹۱۶-۱۹۲۲) – ۴۱۸ صفحه
• جلد هفدهم : تعلیم و تربیت – ۱۶۲ صفحه
• جلد هیجدهم : جوهر تاریخ – مباحث اجتماعی و مدنی – ۵۱۴ صفحه