ایران بین دو انقلاب

از متن کتاب (صفحه ۵۴۲) :

در سال ۱۳۵۳، شاه کاملا عقیده خود را عوض کرد. وی با انحلال دو حزب نامبرده، حزب رستاخیز را تشکیل داد و اعلام کرد در آینده یک دولت تک حزبی خواهد داشت. او ضمن اعلام تشکیل حزب رستاخیز، اظهار داشت آنهایی که به این حزب نمی پیوندند باید «هواداران حزب توده» باشند. این خائنان یا باید به زندان بروند و یا اینکه «همین فردا کشور را ترک کنند».

هنگامی که روزنامه نگاران خارجی اشاره کردند که چنین بیانی با پشتیبانی وی از نظام دو حزبی به شدت مغایر است، شاه پاسخ داد: «آزادی اندیشه! آزادی اندیشه! آزادی اندیشه! دموکراسی، دموکراسی! با پنج سال اعتصاب و راه پیماییهای خیابانی پشت هم!… دموکراسی؟ آزادی؟ این حرفها یعنی چه؟ ما هیچ کدام از آنها را نمی خواهیم.» خرید کتاب ایران بین دو انقلاب اثر یرواند آبراهامیان

وقایع روز ۱۷ شهریور :

درگیری های اجتناب ناپذیر، صبح جمعه روز بعد، ۱۷ شهریور، روی داد. شدیدترین درگیریها در جنوب تهران که کارگران سنگربندی کرده بودند و به سوی کامیونهای ارتش کوکتل مولوتف پرتاب می کردند و در میدان ژاله، مرکز محله های بازاری نشین شرق تهران که در آن حدود ۵۰۰۰ نفر – اغلب دانشجو – به صورت نشسته تظاهرات می کردند پدید آمد.

در محله های پرجمعیت جنوبی، برای پراکنده کردن جمعیت از هلیکوپترها «کوهی از اجساد متلاشی شده» برجای گذاشتند. در میدان ژاله (شهدا)، تانکها و کماندوها که تظاهر کنندگان را محاصره کرده بودند و نمی توانستند آنها را پراکنده سازند به آنها شلیک کردند.

یک خبرنگار اروپایی می نویسد که این صحنه به جوخه آتش شبیه بود که در آن افراد مسلح به معترضان بی حرکت شلیک می کنند. در شب همان روز، مقامات نظامی شمار کشته شدگان را ۸۷ و شمار زخمی ها را ۲۰۵ نفر اعلام کردند. اما مخالفان شمار کشته ها را بیش از ۴۰۰۰ نفر اعلام کردند و مدعی شدند که تنها در میدان ژاله حدود ۵۰۰ نفر کشته شدند.

آمار درست هرچه باشد، ۱۷ شهریور که به جمعه سیاه معروف شد، تاثیر به سزایی گذاشت. با کشتار ۱۷ شهریور، دریایی از خون بین شاه و مردم پدید آمد. بنابراین، احساسات عمومی تحریک، نفرت مردم تشدید و جمعیت آتشی تر شد. خرید کتاب ایران بین دو انقلاب اثر یرواند آبراهامیان