تاریخ هجده ساله آذربایجان

کتاب تاریخ هجده ساله آذربایجان در واقع بازمانده کتاب تاریخ مشروطه ایران است که به صورت مستقل هم می شود مطالعه کرد. این کتاب از چهار بخش ۸۴ گفتار تشکیل شده که به رویدادهای آذربایجان در دوران مشروطه می پردازد. ارزشمندی دو کتاب تاریخ مشروطه و تاریخ هیجده ساله آذربایجان تالیف احمد کسروی اتکا بر اسناد و داده های واقعی و محکم می باشد. انقلاب مشروطه کم یا بیش انقلابی از نوع انقلابات بورژوایی بود که ۱۰۰ سال پیش از آن در غرب رخ داده بود و هدف آن نابودی استبداد شاه و درباریان و استقرار قانون بود.

عمده ترین نیروهای مشروطه خواه را بازاری ها، پیشه وران و تهی دستان شهری و روحانیان وابسته به آنان تشکیل می دادند. احمد کسروی روابط درونی و مبارزه طبقات مزبور با یکدیگر را به خوبی درک کرده آنها را نه به عنوان امری جامد یا ساکن بلکه به مثابه فرآیندی تاریخی در پیدایش، رشد و تکامل شان در نظر می گیرد.